Phnom Penh

Dag 35: Zaterdag 17 maart:

Vanmorgen ging onze wekker om 7 uur, aangezien we om 8 uur klaar moesten staan om de bus te nemen naar Phnom Penh. We hebben nog even ontbeten in het hostel en daarna kwam de bus ons ophalen. Vandaag moeten we meer dan 7 uur in de bus zitten (wat uiteindelijk 9 uur geworden is).

Wij rijden het grootste stuk van onze reis over de ‘snelweg’. Een eenbaansweg waarbij het nog steeds gebruikelijk is om te toeteren als je een scooter of een auto inhaalt. Hiermee wordt namelijk aangegeven aan de scooterrijder of de automobilist dat hij/zij ingehaald wordt. Tevens zijn wij de enige 3 blanken in de bus vol met alleen maar Cambodjanen. Het valt ons op dat Cambodjanen veel donkerder zijn dan de Thaise bevolking. Tijdens onze reis zien we overal aan de kant van de weg afval liggen. In vergelijking met Thailand is Cambodja veel meer vervuild. In Thailand kon je op straat, net als in Cambodja overigens, nooit prullenbakken vinden, maar toch waren de straten in Thailand veel schoner. Onderweg zien we van alles: Een groep jongeren die meereizen op vrachtwagens, vrachtwagens of zelfs scooters met karren die helemaal volgeladen zijn en hele oude tractoren die in Nederland al lang afgeschreven zouden zijn en al helemaal niet op de snelweg zouden mogen rijden. Het gekke is dat we soms delen platteland zien die heel erg droog zijn (de regentijd start namelijk pas weer in juni) en dan ineens zien we weer hele groene rijstvelden. Er is ons gisteren uitgelegd dat dat komt omdat er in de groene gebieden irrigatie is aangelegd, wat eigenlijk nog erg ongebruikelijk is.

Eenmaal aangekomen in Phnom Penh hebben we een tuktuk naar ons hostel genomen, waar we ongeveer rond 5 uur pas aankwamen. Tijdens de hele busreis hebben we maar 2 stops gehad, dus we zijn blij dat we eindelijk uit de bus konden. 

Hierna zijn we een drankje gaan doen in de stad en hebben we de stad verkend. Na het eten wilden we in een barretje wat drinken. We zagen gelijk dat alles hier gericht is op sekstoerisme.. niet ons ding dus. Uiteindelijk zijn we in een barretje gaan poolen en er waren allemaal oude blanke mannen met hele jonge Cambodjaanse vrouwen. We voelden ons niet zo op ons gemak zoals jullie vast kunnen begrijpen. Dus we zijn lekker terug gegaan naar ons hostel en we zijn vroeg gaan slapen. 

Dag 36: Zondag 18 maart:

Vanmorgen hebben we wat langer geslapen dan de afgelopen dagen en na het ontbijt hebben we een tuktuk naar de gevangenis genomen. Deze gevangenis was in gebruik tijdens de oorlog in Cambodja en werd gebruikt om mensen te martelen. Als zij dan uiteindelijk bekend hadden dat ze een fout gemaakt hadden, (eigenlijk was er niets wat ze moesten bekennen, maar de rode Khmer kwam met rare verhalen die ze moesten bekennen, zoals dat ze samen gewerkt hadden met de CIA) werden ze naar de killingfields gebracht en werd er op gruwelijke wijze een eind gemaakt aan hun leven. 

We zijn vanmorgen begonnen in de gevangenis en daarna zijn we naar de killingfields geweest. Bij beide hebben we een audiotour met ongelooflijk veel uitleg gekregen. Hieronder de belangrijkste rode draad van het verhaal:

De gevangenis in Phnom Penh die wij bezocht hebben heet: Tuol Sleng genocide gevangenis (tijdens de oorlog afgekort S-21 genoemd). Voordat dit gebouw in gebruik genomen werd als gevangenis was dit een school. Dat is tot op de dag van vandaag nog steeds terug te zien en op de bovenste verdieping hangen zelfs de schoolborden nog. In deze gevangenis hebben in een periode van 3,5 jaar 12.000 tot 20.000 gevangenen gezeten, waarvan 12 overlevenden bekend zijn. Mensen wisten niet waarom zij gevangen genomen werden. Als zij gevangen genomen werden, waren zij volgens de rode Khmer schuldig en de rode Khmer heeft altijd gelijk. 

Gevangenen werden opgesloten en gemarteld. S-21 was een zeer geheime plaats waar mensen geblinddoekt naar binnen werden gebracht. Dit was de plaats waar mensen binnen komen, maar er nooit meer uit komen. 

Het duurde 2 dagen voordat S-21 werd ontdekt na de bevrijding. Bij ontdekking lagen er alleen nog 14 doden in de martelkamers. Zij zijn gecremeerd en begraven op de binnenplaats van de gevangenis als eerbetoon. Tot op de dag van vandaag is er niet bekend wie deze personen zijn.

De gevangenis zelf kent verschrikkelijk veel kleine ruimten zonder bedden. Ook zijn er grote ruimten waar de gevangenen aan elkaar vastgeketend werden met beenklemmen. Daarnaast hebben we de verhoorruimtes gezien. In deze ruimtes staat alleen 1 ijzeren bed en je kreeg dan zweepslagen of elektrische schokken totdat je bekende. Tevens mocht je niet schreeuwen tijdens deze martelingen anders kreeg de gevangene nog 5 extra elektrische schokken. In deze ruimte hingen ook foto’s hoe de 14 lijken gevonden werden in deze ruimtes. Het was verschrikkelijk om dit te zien en op de grond lagen plassen bloed, welke nooit helemaal uit de tegels gehaald konden worden. Hierdoor zien we op de tegels en zelfs op de muur vlekken van oud bloed.

De rode Khmer heeft iedereen in de steden naar het platteland gedreven op 17 april 1975. Ze vertelden namelijk dat er nog meer bommen geplaatst zouden worden door de VS en dat ze na 3 dagen weer terug konden keren naar hun huizen. Uiteindelijk was dit natuurlijk niet het geval. 

Kinderen werden gemanipuleerd. Ze moesten de rode Khmer dienen en werden geleerd om te vechten. Ze konden gemakkelijk gemanipuleerd worden aangezien ze niet konden lezen of schrijven. Zelfs kinderen moesten de ondervragingen leiden en werden geheel gehersenspoeld door de rode Khmer. Uiteindelijk werden sommige van hen zelf gevangengenomen. 

De mensen werden gevangengenomen als slaven. Ze moesten de hele dag keihard werken in de brandende zon. Ze moesten 12 uur per dag werken en sommigen zelfs 19 uur per dag, ze hadden geen keuze. Er was lang niet genoeg te eten, vaak maar 3 happen rijst per dag. Zelfs het plukken van een mango voor het eigen gezin werd gezien als stelen en kon je het leven kosten.

Van de rode Khmer moesten alle foto’s en dossiers van de gevangenen vernietigd worden. Dit lukte echter niet op tijd voordat de rode Khmer verdreven werd. Foto’s waren wel al losgemaakt van de dossiers en zo was er niet meer te achterhalen wie de personen op de foto’s waren. Overal zijn hier grote ruimtes met allemaal foto’s, waar families hebben gezocht naar hun overleden familieleden. 

Wij lopen de derde ruimte in, waar ontzettend veel borden staan met daarop foto’s van de slachtoffers van S-21. Ondertussen luisteren wij naar een audiofragment van een jonge vrouw. Deze vrouw is samen met haar moeder en broer gaan zoeken naar een foto in S-21 van haar vader. Haar vader verdween toen zij namelijk 2 jaar oud was. Zij laat ons voelen hoe het is om te zoeken naar een foto van je eigen vader als een speld in een hooiberg om toch nog een beetje een idee te krijgen wat er met hem is gebeurt. 

Verpleegkundigen waren er niet in de gevangenis. Alle doktoren waren al geëlimineerd. Verpleegkundigen van rode Khmer kregen maar een opleiding van 4 maanden, wat natuurlijk helemaal niet genoeg was om mensen echt te kunnen verplegen. 

Wij horen een geluidsfragment van een overlevende die zo hard gemarteld was en daarna mee werd genomen voor een ‘behandeling’, maar er was helemaal geen medicijn. Hij kreeg op zijn wonden zout gegooid, wat een ondraaglijke pijn opleverde.

Tevens had het leger van de rode Khmer veel bloed nodig: 

Mensen werden geblinddoekt en vastgemaakt aan een ijzeren bed. Zo konden dan vier zakken bloed afgenomen worden van de gevangene, waarna deze werd achter gelaten tegen de muur terwijl er putten werden gegraven om de gevangene in te begraven. 

Er waren niet genoeg kogels: mensen werden vermoord doordat hun schedel ingeslagen werd met een soort speer. Baby’s werden aan hun voeten vast gehouden en met hun hoofdje tegen een boom aan gesmeten. Ook zien we veel gebitten zonder tanden: dit geeft aan dat mensen werden gemarteld en dat hun tanden uit hun gebit getrokken werden. 

Na de heftige verhalen die we gehoord en gelezen hadden in de gevangenis zijn we eerst even gaan lunchen. Hierna zijn we doorgegaan naar het killingfield. Een heftige plek waar ongelooflijk veel gebeurt is.

Verspreid over heel Cambodja zijn er zo’n 300 killingfields in gebruik genomen tijdens de oorlog. 

17 april 1975: rode Khmer onder leiding van Pol Pot viel alle steden binnen. Binnen 48 uur werden alle ziekenhuizen, scholen en winkels gesloten. Mannen, vrouwen en kinderen werden meegevoerd. Binnen 3 dagen waren alle steden leeg.

In het begin van de oorlog kwamen er eens in 3 weken 3 vrachtwagens met 20/30 personen per vrachtwagen aan bij dit killingfield. Vanaf 1978 kwamen er iedere week zo’n 300 mensen. Ze werden beloofd om familie weer te zien en om weer een huis te krijgen. Niets was minder waar. 

Aangezien er zoveel mensen naar dit killingfield gebracht werden, waren dit teveel mensen om meteen vermoord te worden. Vanaf 1978 werden mensen daarom ook bij het killingfield eerst opgesloten en konden ze alleen maar wachten tot zij zelf aan de beurt waren. 

In 2009 liep er pas een rechtszaak tegen Duch, hij was de leider van de gevangenis in Phnom Penh (S-21). Hij heeft bekend dat onder zijn leiding 15.000 mensen vermoord zijn. In 2010 heeft hij 35 jaar celstraf gekregen.

Pol Pot zei tijdens zijn regime altijd: Het is beter om iemand te doden die onschuldig is, dan een vijand te sparen. 

In dit killingfield zijn er 129 massagraven gevonden waarvan er nog maar 86 geopend zijn. Het grootste massagraf van dit killingfield bedraagt 450 lichamen. Overal zien we grote kuilen en we weten dat daar de lichamen gelegen hebben. De schedels en grote beenderen van de opengemaakte graven worden tevens ook tentoongesteld. Verschrikkelijk om zo’n ongelooflijk grote wand met zoveel schedels te zien (10.000 ongeveer). Tijdens het regenseizoen komen er nog steeds botjes, tanden en kledingstukken omhoog uit de killingfields. Zelf zien wij soms ook kledingstukken boven de aarde uitkomen. Voor de onopengemaakte massagraven is er geen plek meer in de gedenkruimte. Voor nu zullen deze graven daarom ongeopend blijven. 

Elke 2 of 3 maanden verzamelt personeel: stukken kleding, beenderen en tanden die aan het oppervlak zijn verschenen. Ook terwijl wij door dit gebied lopen, zie we soms ineens kledingstukken liggen.

Pas op 7 januari 1979 kwam er een eind aan de gevangenis en aan het killingfield in Phnom Penh. Tijdens deze periode zijn er in het hele land 3 miljoen Cambodjanen gedood (1/4 bevolking). Pas in 1997 kwam er een echt eind aan het regime van Pol Pot.  

Het aller bizarste vind ik toch wel dat eigenlijk niemand veel weet over deze verschrikkelijke oorlog, waarin er een kwart van de Cambodjaanse bevolking zonder reden op een gruwelijke wijze vermoord is. Wij hebben hierover nooit iets geleerd of gehoord op school. Verder is dit tussen 1975 en 1979 gebeurt, zeer recent dus! 

Na deze heftige en emotionele dag zijn we rond half 6 terug gegaan naar het hostel. We hebben even gedoucht en zijn bijgekomen van deze dag. Hierna zijn we een hapje gaan eten in de stad. We hebben het niet al te laat gemaakt, want morgenochtend nemen we de bus tussen  8 uur en half 9 naar de volgende plaats: Kampot.

Ik heb tevens ook foto’s toevoegend aan het album Phnom Pehn. De foto’s van de gevangenis en het killingfield kunnen wel als schokkend ervaren worden!